Ağaçta Hava Kurusu Hali Ne Demek, Higroskopik Denge Nedir?

Hava kurusu hali
Ağaçta hava kurusu, terim anlamı ile ‘Hiçbir zorlayıcı etken olmadan, ağacın açık havada olabildiği kadar kurumuş hali’ demektir. Ağaç malzemelerde rutubet hallerinden biri olarak geçer.
Kerestenin açık havada doğal yöntemlerle kurutulmasıdır. Doğal ağaç kurutmayla kereste hava kurusu hâline erişilir. İğne yapraklı ağaçlarda kurutma süresi altı ay ila bir yıl, geniş yapraklı ağaçlardaysa birkaç yıl olarak söylenebilir.
Odun hidroskobik bir maddedir ve içerdiği nem derecesine göre çevresinden rutubeti alır ve aynı şekilde çevresine rutubet verir, bir ihtimal de değişmez bir halde durur.

Higroskopik denge nedir?

Odun ile çevresindeki hava arasındaki bu rutubet alışverişi, havanın su buharı kısmi basıncı ile odunun su çekme ya da su itme gücü eşit oluncaya ve hava ile odun arasında higroskopik denge oluşuncaya kadar devam eder. Yaklaşık %28 olan lif doygunluğu rutubet derecesinin altındaki bir derecede, bir odunun kendi rutubeti ile havadaki rutubetin arasında bir denge oluşur. Oluşan bu dengeye ‘Higroskopik Denge’’ denir. Bir ağacın bu dengeyle meydana gelen durumuna hava kurusu rutubetine erişmesi denir. Başka bir deyişle, ağaçtan bir malzemenin açıkta kalarak doğal olarak kurutulmasıyla varılan kuruluk seviyesini ifade eder. Hava kurusu rutubet halinin rutubet oranı %12 ila %18 arasında olur. Oda sıcaklığında aynı zamanda bağıl nemindeki bir odunu, hava kurusu haline örnek olarak gösterebiliriz.

Adsorpsiyon nedir?
Bir odunun, etrafındaki havadan su alması olayına adsorpsiyon ismi verilir.

Desorpsiyon nedir?
Bir odunun bünyesinde bulunan suyu atmosfere vermesi olayına desorpsiyon ismi verilir.

Histerez nedir?
Bir odunun havayla yaptığı rutubet alışverişi havanın sıcaklık ve bağıl nemine göre varacağı denge rutubetine vardığında son bulur. Adsorpsiyon ve desorpsiyon hallerinde varılan denge rutubet miktarı birbirinden farklıdır ve bu fark histerez olarak tanımlanır. Histerez durumu, belli bir sıcaklık ve bağıl neme sahip bir ortamda, taze halde bulunan bir odunun ilk kez kuruması sonucu ulaştığı denge rutubetinin, yine aynı odunun tam kuru haldeyken nem alması sonucu ulaştığı denge rutubetinden farklı ve her zaman bir miktar yüksek olduğunu gösteren bir durumdur. Bu sebeple ilk desorpsiyon eğrisine yeniden ulaşılmaz ve denge rutubeti farkı sürekli değişkenlik gösterir.
Histerez bağıl nemi %0 ila %85 arasında sürekli artış ve sıcaklık yükseldikçe de düşüş gösterir.

Ağaçlarda taze hal rutubet derecesi

Her ağacın taze haldeki rutubet derecesi kendine özgüdür. Buna göre ağaçlar, orta rutubetli, yaş ve çok yaş ağaçlar olarak üç kategoriye ayrılır.

Orta rutubetli ağaçlar; meşe, köknar, ladin ve çam ağacı öz odunları.
Yaş ağaçlar; huş, akçaağaç, ıhlamur, söğüt ve kayın ağacı.
Çok yaş ağaçlar; kestane, kavak, karaağaç diri odunları.